Ile kosztuje patent?

Rejestracja patentu to ważny krok w ochronie wynalazku, który zapewnia jego twórcy prawo wyłącznego korzystania z tego rozwiązania przez określony czas. Uzyskanie ochrony patentowej wymaga jednak spełnienia szeregu formalności, w tym poniesienia odpowiednich opłat na różnych etapach procesu. W artykule przyjrzymy się dokładnie, ile kosztuje uzyskanie patentu w Polsce, Europie oraz na poziomie międzynarodowym.

Czy rejestracja patentu jest droga?

Koszt uzyskania patentu różni się w zależności od wybranego kraju oraz rodzaju wynalazku. W Polsce opłaty związane z rejestracją patentu obejmują nie tylko zgłoszenie, ale także okresowe opłaty, które należy uiścić, aby utrzymać ochronę przez cały czas trwania praw wyłącznych. Choć początkowe koszty mogą się wydawać wysokie, uzyskanie ochrony patentowej zapewnia wynalazcy liczne korzyści, takie jak wyłączność na użytkowanie wynalazku czy możliwość czerpania zysków z jego komercjalizacji. Warto jednak pamiętać, że na różnych etapach procedury wynalazca stanie ponieść opłaty, które są zależne od skomplikowania zgłoszenia oraz jego zakresu ochrony.

Niektóre patenty mogą wiązać się z mniejszymi opłatami niż te związane z technologiami wymagającymi zaawansowanych badań i dłuższego procesu zgłoszeniowego. To, ile kosztuje uzyskanie patentu, zależy od specyfiki wynalazku, jego zakresu oraz kraju, w którym rejestruje się ochronę.

Sprawdź także: Miniporadnik – jak opatentować pomysł? Niezbędne wskazówki i porady

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej to miejsce, w którym rozpoczyna się proces uzyskania patentu dla swojego wynalazku. Jeśli znajdujesz się poza terytorium Polski, możesz odwiedzić Europejski Urząd Patentowy. Opłata za zgłoszenie wynosi 550 zł (jeśli zgłaszasz wynalazek osobiście lub listownie) lub 500 zł (jeśli robisz to elektronicznie) i obejmuje badanie formalne zgłoszenia. Jeśli dokumentacja zgłoszeniowa przekracza 20 stron, za każdą dodatkową stronę wynalazca musi uiścić dodatkową opłatę w wysokości 25 zł za każdą dodatkową stronę.

Po uzyskaniu decyzji o przyznaniu patentu konieczne jest uiszczenie opłat okresowych za utrzymanie ochrony, które wzrastają z każdym rokiem. Przykładowo, opłata za pierwszy, drugi i trzeci rok ochrony wynosi 480 zł, ale jej wysokość zmienia w kolejnych latach, co wynika z obowiązujących przepisów prawa patentowego. Do tego od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych trzeba przeznaczyć na wynagrodzenie rzecznika patentowego.

Ile kosztuje uzyskanie patentu europejskiego?

Proces uzyskania patentu europejskiego odbywa się za pośrednictwem Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO), który umożliwia wynalazcom rejestrację ochrony na terenie wielu państw członkowskich. Koszt uzyskania patentu europejskiego jest znacznie wyższy niż w przypadku rejestracji krajowej. Opłata za samo zgłoszenie wynosi obecnie 135 EUR przy zgłoszeniu elektronicznym i 285 EUR w przypadku złożenia w formie papierowej, a dodatkowo konieczne jest opłacenie europejskiego poszukiwania (1520 EUR) oraz badania wynalazku (1915 EUR). W dalszym etapie pojawia się także opłata za wyznaczenie państw (685 EUR) oraz opłata za udzielenie patentu wraz z publikacją (1080 EUR). W przypadku patentu europejskiego wynalazca musi również zadbać o walidację patentu w poszczególnych krajach, co wiąże się z dodatkowymi kosztami za tłumaczenia specjalistyczne i lokalne opłaty administracyjne.

Koszty te obejmują także opłaty okresowe, które trzeba uiszczać, aby utrzymać patent w mocy. Na przykład, wynalazca musi płacić za każdy rok ochrony, a ich wysokość rośnie w kolejnych latach (najniższa opłata roczna za trzeci rok ochrony zgłoszenia wynosi obecnie 690 EUR). Ważnym elementem uzyskania patentu europejskiego jest także ochrona na różnych rynkach jednocześnie, co może przynieść wynalazcy korzyści, jeśli jego produkt ma potencjał międzynarodowy.

Jakie są koszty uzyskania patentu międzynarodowego?

Uzyskanie patentu międzynarodowego jest możliwe dzięki Układowi o Współpracy Patentowej (PCT), który umożliwia rejestrację wynalazków w wielu krajach jednocześnie. Proces ten jest zarządzany przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO). Koszt uzyskania patentu międzynarodowego zaczyna się od międzynarodowej opłaty zgłoszeniowej w wysokości 1330 CHF, przy czym w przypadku zgłoszeń elektronicznych możliwe są obniżki tej opłaty o 100, 200 lub 300 CHF, w zależności od spełnienia określonych wymogów technicznych dotyczących formatu plików. Opłata za międzynarodowe poszukiwanie przy wyborze EPO jako urzędu poszukującego wynosi obecnie 1845 EUR. Ponadto wynalazca musi ponieść dodatkowe opłaty za walidację w poszczególnych krajach oraz za tłumaczenia dokumentacji.

Podobnie jak w przypadku patentu europejskiego, również tu istotną rolę odgrywają opłaty okresowe, które należy uiszczać, aby utrzymać ochronę wynalazku w mocy. Mimo wysokich kosztów uzyskanie ochrony międzynarodowej daje możliwość komercjalizacji wynalazku na wielu rynkach, co może być konieczne dla jego sukcesu komercyjnego.

Zastrzeżenia patentowe – co warto wiedzieć?

Ważnym elementem procesu uzyskania patentu są zastrzeżenia patentowe, które precyzują, co dokładnie jest chronione przez patent. Zastrzeżenia te muszą być precyzyjnie sformułowane, aby zapewnić wynalazcy maksymalną ochronę prawną. Warto również pamiętać, że błędy w ich formułowaniu mogą prowadzić do ograniczenia zakresu ochrony lub nawet do odrzucenia wniosku patentowego. Dlatego zaleca się, aby proces ten przeprowadzał doświadczony rzecznik patentowy, który zadba o odpowiednie zabezpieczenie interesów wynalazcy.

Jak długo trwa procedura uzyskania patentu w Polsce, Europie i w procedurze PCT?

W Polsce postępowanie o udzielenie patentu na wynalazek trwa zwykle około 3–5 lat od zgłoszenia do decyzji Urzędu Patentowego RP.

Przed Europejskim Urzędem Patentowym typowy czas to około 2–5 lat, zależnie od przebiegu postępowania.

W procedurze międzynarodowej PCT wyróżnia się fazę międzynarodową i fazy krajowe/regionalne. Cały proces od zgłoszenia PCT do uzyskania patentów krajowych trwa zazwyczaj 4–6 lat, ponieważ fazy krajowe rozpoczynają się dopiero po zakończeniu fazy międzynarodowej.

Na jak długo patent zapewnia ochronę i kiedy może wygasnąć?

Patent na wynalazek trwa 20 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, pod warunkiem regularnego opłacania kolejnych okresów ochrony.

Prawo wyłączne wygasa m.in. gdy:

• upłynie 20-letni okres ochrony,
• nie zostanie wniesiona opłata okresowa w terminie (zwykle możliwe jest jeszcze przywrócenie prawa w ograniczonym czasie, ale wymaga to dodatkowej opłaty i uzasadnienia),
• uprawniony zrzeknie się patentu albo zostanie on unieważniony w osobnym postępowaniu.

Po wygaśnięciu patentu rozwiązanie przechodzi do domeny publicznej i każdy może je wykorzystywać bez zgody dotychczasowego uprawnionego.

Czy można odroczyć wysokie koszty ochrony patentowej za granicą?

Tak. Klasyczna strategia polega na tym, że:

1. Najpierw zgłaszasz wynalazek w Polsce.
2. W ciągu 12 miesięcy od tej daty możesz złożyć wnioski zagraniczne (EPO, PCT, zgłoszenia w innych państwach) z powołaniem się na pierwszeństwo z polskiego zgłoszenia.

W procedurze PCT faza krajowa może zostać rozpoczęta nawet po 30 lub 31 miesiącach od daty pierwszeństwa, w zależności od wybranego urzędu.

W praktyce oznacza to, że:

• szybkie zgłoszenie w Polsce „zajmuje miejsce w kolejce” i zabezpiecza pierwszeństwo,
• decyzję o drogich zgłoszeniach zagranicznych możesz podjąć dopiero po sprawdzeniu potencjału komercyjnego rozwiązania, znalezieniu inwestora lub partnera biznesowego.

Czym jest walidacja patentu europejskiego i jakie są jej koszty?

Patent europejski jest udzielany centralnie przez EPO, ale po udzieleniu trzeba go „aktywować” w wybranych krajach członkowskich – ten proces nazywa się walidacją.

Walidacja wiąże się z dodatkowymi kosztami, m.in.:

• opłatami urzędowymi w poszczególnych państwach,
• kosztami tłumaczeń opisu patentowego lub zastrzeżeń na język narodowy,
• wynagrodzeniem lokalnego rzecznika patentowego (w wielu krajach działanie przez pełnomocnika jest obowiązkowe).

W praktyce szacuje się, że:

• co najmniej ok. 1000 EUR na kraj (opłaty + tłumaczenie + pełnomocnik) to realne minimum,
• przy ochronie w kilku–kilkunastu państwach całkowity koszt może sięgać co najmniej ok. 10 000 EUR, nie licząc późniejszych opłat rocznych.

Największe wydatki przy uzyskaniu ochrony europejskiej pojawiają się na etapie walidacji, ponieważ to właśnie wtedy dochodzi do rozliczeń w poszczególnych krajach.

Jakie zniżki w opłatach są dostępne w procedurach europejskich i międzynarodowych?

Europejski Urząd Patentowy wprowadził 30% zniżki na część opłat dla określonych kategorii zgłaszających: osób fizycznych, małych i średnich przedsiębiorstw, uniwersytetów, organizacji non-profit i jednostek badawczo-rozwojowych. Obniżka dotyczy m.in. opłat za zgłoszenie, poszukiwanie, badanie oraz odwołania.

W systemie PCT Światowa Organizacja Własności Intelektualnej przewiduje 90% zniżki na międzynarodową opłatę zgłoszeniową dla wybranych osób fizycznych i niektórych podmiotów z krajów o niższych dochodach, jeśli spełnią warunki określone w regulacjach.

W praktyce warto sprawdzić, czy zgłaszający kwalifikuje się do takich ulg – może to obniżyć całkowite koszty ochrony o kilka tysięcy euro lub franków.

Jakie są alternatywy dla patentu, gdy budżet jest ograniczony?

Jeżeli pełna ochrona patentowa (w Polsce, Europie i w procedurze PCT) jest za droga, można rozważyć inne formy ochrony:

• wzór przemysłowy / wzór wspólnotowy (UE) – chroni wygląd produktu, a nie jego zasadę działania. Rejestracja wzoru wspólnotowego w EUIPO to wydatek rzędu kilkuset euro (często około 350 EUR), a procedura jest szybka, nierzadko kończy się w kilka dni.
• wzór użytkowy – w Polsce ta forma ochrony obejmuje rozwiązania o charakterze technicznym o niższym poziomie wynalazczym niż patent, z okresem ochrony do 10 lat.
• ochrona know-how – zachowanie rozwiązania w tajemnicy zamiast ujawniania go w dokumentacji patentowej; sprawdza się zwłaszcza tam, gdzie trudno jest odtworzyć technologię na podstawie gotowego produktu.

Często dobrą strategią jest łączenie różnych form ochrony:

• zgłoszenie wynalazku jako patentu (Polska + później EPO lub PCT),
• równoległa rejestracja wzoru przemysłowego na wygląd produktu,
• zabezpieczenie know-how w obszarach, które i tak nie muszą być ujawnione w zgłoszeniu.

Podsumowanie

Rejestracja patentu wiąże się z poniesieniem różnorodnych kosztów, począwszy od opłat zgłoszeniowych, przez opłaty za tłumaczenia, aż po koszty utrzymania ochrony. Proces ten jest jednak niezbędny, jeśli wynalazca chce uzyskać wyłączne prawo do użytkowania swojego wynalazku i zabezpieczyć się przed konkurencją.

Koszty uzyskania patentu mogą różnić się w zależności od kraju i rodzaju patentu, jednak wartość ochrony, jaką zapewnia patent, jest trudna do przecenienia. Zastrzeżenia patentowe są istotnym elementem procedury, który wpływa na zakres ochrony, dlatego warto poświęcić im szczególną uwagę. Warto również rozważyć wsparcie profesjonalistów, aby proces rejestracji przebiegł sprawnie i zakończył się przyznaniem pełnej ochrony wynalazku.

Źródła:

https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/wynalazki-i-wzory-uzytkowe/wynalazki-i-wzory-uzytkowe-procedura-krajowa/oplaty-zgloszeniowe

https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/wynalazki-i-wzory-uzytkowe/wynalazki-i-wzory-uzytkowe-procedura-udzielania-patentow-europejskich

https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/wynalazki-i-wzory-uzytkowe/procedura-miedzynarodowa-pct

https://www.epo.org/en/legal/epc/2020/f2.html#2