Wzór przemysłowy — co projektant powinien wiedzieć na jego temat?

Projektanci, inżynierowie i twórcy nowych produktów często spotykają się z pojęciem „wzoru przemysłowego”. To istotny element ochrony własności intelektualnej, który odgrywa znaczącą rolę w zabezpieczaniu twórczych koncepcji i innowacji. W niniejszym obszernym artykule zajmiemy się zagadnieniem, czym jest wzór przemysłowy, jak różni się od patentu, dlaczego jest kluczowy dla projektantów, jakie korzyści niesie ze sobą rejestracja wzoru przemysłowego i jakie korzyści to przynosi.

Co to jest wzór przemysłowy?

Wzór przemysłowy to forma ochrony własności intelektualnej, która koncentruje się na wyglądzie lub ornamentyce produktów przemysłowych. W zakresie ochrony uwzględnia różnorodne cechy wizualne, takie jak linie, kontury, kształty, kolorystyka i inne elementy, które nadają produktowi jego niepowtarzalny charakter. Wzór przemysłowy może być zastosowany do produktów gotowych, ale również do materiałów używanych w procesie produkcji.

Wzór przemysłowy a materiał wytworu

Warto podkreślić, że wzór przemysłowy nie ogranicza się wyłącznie do produktów gotowych. Może także objąć materiały wykorzystywane w procesie produkcji (tzw. materiał wytworu). Dlatego też projektanci muszą umieć zidentyfikować, które elementy ich projektów kwalifikują się do ochrony wzoru przemysłowego.

Różnica między wzorem przemysłowym a patentem

Różnica między wzorem przemysłowym a patentem jest istotna i stanowi kluczową wiedzę dla projektantów.

• Wzór przemysłowy skupia się na aspektach wizualnych i estetycznych wyrobu. Chroni jego wygląd zewnętrzny i cechy, które nadają mu indywidualny charakter.
• Patent dotyczy technicznych rozwiązań, wynalazków i procesów. Chroni konkretne innowacje technologiczne i funkcje produktów.

Projektant musi zrozumieć, która forma ochrony jest odpowiednia dla jego projektu, czy to wzór przemysłowy, czy patent.

Dlaczego wzory przemysłowe są ważne dla projektantów?

Projektanci wkładają wiele wysiłku w tworzenie unikalnych i atrakcyjnych projektów. Wzór przemysłowy pozwala na zabezpieczenie tych kreatywnych pomysłów przed nieuprawnionym kopiowaniem przez konkurencję.

Produkty z unikalnymi wzorami przemysłowymi mogą być bardziej atrakcyjne dla klientów, co może zwiększyć ich wartość rynkową. Wygląd i estetyka produktu są często równie ważne, jak jego funkcjonalność.

Dlaczego warto chronić wzór przemysłowy?

Dzięki rejestracji wzoru przemysłowego daje projektantom wyłączne prawa do korzystania z tego wzoru. To oznacza, że mogą kontrolować jego wykorzystanie na rynku i decydować, kto może go używać. Co więcej, umożliwia uzyskanie dodatkowych korzyści przez sprzedaż prawa z rejestracji. Właściciel chronionego wzoru przemysłowego może licencjonować jego używanie innym firmom. To otwiera dodatkowy źródło dochodu.

Jak wygląda proces rejestracji wzoru przemysłowego?

Proces rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje kilka kroków:

1. Po pierwsze należy określić przedmiot zgłoszenia. Trzeba precyzyjnie opisać we wniosku co chcemy chronić jako wzór przemysłowy, włączając w to wszelkie szczegóły dotyczące wyglądu i cech wizualnych, a także uzupełnić odpowiednimi danymi o zgłaszającym. Więcej informacji o wyglądzie wniosku i potrzebnych dokumentach znajdziesz poniżej.
2. Następnie trzeba złożyć zgłoszenie wzoru przemysłowego do Urzędu Patentowego, na przykład do URZĘDU PATENTOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ al. Niepodległości 188/192 w Warszawie.
3. Następnie Urząd sprawdza zgłoszenie formalnie przeprowadzając weryfikację kompletności złożonych dokumentów. W przypadku wykrycia braków w zgłoszeniu, zostaniesz wezwany do ich uzupełnienia lub usunięcia w określonym terminie. Jeżeli nie dostarczysz brakujących dokumentów w wyznaczonym czasie, Urząd Patentowy umorzy postępowanie. W przypadku braku opłat, Urząd Patentowy wyznaczy termin 14 dni na ich uregulowanie. Jeśli nie uiścisz opłat w wyznaczonym terminie, Urząd Patentowy zakończy postępowanie.
4. Urząd sprawdza zgłoszenie merytorycznie i czy spełnione zostały warunki wymagane do uzyskania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Jeżeli zostały wprowadzone przez zgłaszającego uzupełnienia i poprawki oceniana jest ich dopuszczalność.
5. Kolejnym krokiem jest uiszczenie opłaty rejestracyjnych związanych z procesem rejestracji wzoru przemysłowego. Opłaty Urzędowe w UPRP:

• Za zgłoszenie (należy uiścić w ciągu 1 miesiąca od daty otrzymania potwierdzenia z UPRP o przyjęciu zgłoszenia) wynoszą 300 zł za wzór.
• Opłata za pierwszy 5-letni okres ochrony (należy uiścić w ciągu 3 miesięcy od daty otrzymania decyzji warunkowej z UPRP) wynosi 150 zł (opłata za drugi 5-letni okres wynosi 250 zł i tak dalej).
• Opłata publikacyjna za publikację informacji o zarejestrowaniu wzoru w Wiadomościach Urzędu Patentowego RP wynosi 70 zł (należy uiścić jednocześnie z opłatą za pierwszy 5-letni okres ochrony).Podsumowując, wszystkie opłaty urzędowe za pierwszy 5-letni okres ochrony wynoszą 520 zł za jeden wzór.

6. Gdyzgłoszenie wzoru przemysłowego zostało sporządzone prawidłowo Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji. Jednak aby otrzymać rejestrację wzoru przemysłowego, konieczne jest dokonanie płatności za pierwszy okres ochrony. Jeśli nie uregulujesz opłaty w ustalonym terminie, Urząd Patentowy uzna, że decyzja o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego wygasa.
7. Jeśli zgłoszenie zostanie zaakceptowane, następuje rejestracja wzoru przemysłowego, co daje projektantowi wyłączne prawa do korzystania z tego wzoru.
8. Następnie Urząd Patentowy wystawia świadectwo rejestracji wzoru przemysłowego, które zawiera zaświadczenie o udzieleniu prawa z rejestracji, podając uprawnionego, numer rejestracji i określenie przedmiotu wzoru. Opisy ochronne wzorów przemysłowych mogą być dostępne dla osób trzecich za odpłatnością w postaci odbitek. Urząd również ogłasza rejestrację w Wiadomościach Urzędu Patentowego:Numer rejestracji: datę i numer zgłoszenia.
9. Symbol klasy wzoru przemysłowego.
10. Określenie przedmiotu wzoru.
11. Nazwisko i imię lub nazwę uprawnionego.
12. Nazwisko i imię twórcy wzoru oraz ilustrację wzoru przemysłowego.
13. Opis ochronny. i ogłasza rejestrację w Wiadomościach Urzędu Patentowego

Prawa z rejestracji wzoru przemysłowego

Zarejestrowanie wzoru przemysłowego w Urzędzie Patentowym daje projektantowi wyłączne prawa do korzystania z tego wzoru na określonym obszarze geograficznym (w Polsce na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). Oznacza to, że nikt inny nie może wykorzystywać identycznego wzoru bez zgody właściciela. Prawa te są chronione przez określony czas, zwykle od daty zgłoszenia wzoru przemysłowego. Urząd Patentowy RP wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru po stwierdzeniu, że zgłoszenie zostało sporządzone prawidłowo. Prawa z rejestracji wzoru udziela się na 25 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, podzielonych na pięcioletnie okresy. Udzielenie prawa z rejestracji WZORY PRZEMYSŁOWE W POLSCE 7 OCHRONA WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH W POLSCE I W UNII EUROPEJSKIEJ wzoru przemysłowego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochronny. Warunkiem utrzymania ochrony jest  wnoszenie opłat za  kolejne okresy ochronne.

Jak wygląda zgłoszenie wzoru przemysłowego do Urzędu Patentowego?

Proces rejestracji wzoru przemysłowego następuje gdy złożymy odpowiedni formularz zgłoszeniowy do Urzędu Patentowego, który można pobrać na stronie internetowej Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polski pod adresem: https://uprp.gov.pl/pl/formularze-do-wydruku. Co istotne każda strona podania powinna być podpisana przez zgłaszającego lu pełnomocnika.

Zgłoszenie wzoru przemysłowego powinno zawierać informacje o zgłaszającym, czyli należy podać nazwisko i imię oraz adres zamieszkania zgłaszającego. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych, które nie mają osobowości prawnej, również numer identyfikacyjny REGON, jeśli zgłaszający go posiada. Jeśli zgłoszenie jest dokonywane przez organ lub jednostkę w imieniu Skarbu Państwa, należy podać nazwę organu lub jednostki. Jeśli zgłaszający działa przez pełnomocnika, należy podać nazwisko i imię oraz adres pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być może być rzecznik patentowy lub osoba świadcząca usługi transgraniczne należy podać dane tej osoby. Jedynie w przypadku osób fizycznych pełnomocnikiem, poza rzecznikiem patentowym, może być również współuprawniony, rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Także, trzeba zawrzeć odpis zgłaszającego lub pełnomocnika, jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika.

Jeśli zgłaszający nie jest twórcą wzoru przemysłowego, konieczne jest wskazanie podstawy do uzyskania prawa z rejestracji wzoru, wtedy należy zawrzeć wniosek o udzielenie prawa z rejestracji wzoru. Należy również podać nazwisko i imię oraz adres twórcy wzoru przemysłowego.

Następnie należy załączyć ilustrację wzoru przemysłowego z wyraźnym wskazaniem cech istotnych wzoru, a w przypadku gdy nowy i indywidualny charakter posiada część wytworu, ilustracja wzoru przemysłowego musi przedstawiać całość wytworu. Mogą to być np. rysunki, fotografie, wizualizacje komputerowe czy próbki materiału włókienniczego. Do zgłoszenia można dołączyć opis wyjaśniający ilustrację wzoru przemysłowego, który zawiera przykładowo użyte kroje pisma typograficznego, cechy linii konturów kształtów, kolorystykę (opis powinien odnosić się wyłącznie do cech wzoru przemysłowego, uwidocznionych na ilustracji). Szczegółowe informacje dotyczące sposobu przedstawiania wzorów przemysłowych  znajdują się w wytycznych w zakresie przedstawienia wzorów przemysłowych przyjętych przez Polskę 15 kwietnia 2016r. w ramach programu konwergencji CP6 – Wspólny Komunikat. Jednym zgłoszeniem wzoru przemysłowego można objąć różne warianty wytworu o wspólnych istotnych cechach. Maksymalna liczba takich wariantów w jednym zgłoszeniu wynosi dziesięć, z wyjątkiem sytuacji, gdy te warianty stanowią pełny zestaw różnych wytworów. Wszystkie warianty wzoru objęte zgłoszeniem powinny być przedstawione na jednej ilustracji. Określenie przedmiotu zgłoszenia (tytuł wzoru) powinno stanowić nazwę rodzajową produktu, w którym wzór jest zawarty, bądź zastosowany. Wybierając tytuł wzoru należy posiłkować się terminologią zawartą w Klasyfikacji Lokarneńskiej administrowanej przez Światowa Organizację Własności Intelektualnej. Obecnie obowiązująca 11ta edycja klasyfikacji obejmuje 32 klasy i 219 podklas (link do wersji polskiej). Wybierając właściwy termin można korzystać ze zharmonizowanej z Klasyfikacją Lokarneńską bazy DesignClass dostępnej także w języku polskim (link). W tytule wzoru nie należy opisywać cech wzoru ani dodawać nazwy własnej. Należy również dołączyć dowód uprawnienia lub zezwolenia na używanie w obrocie oznaczeń, o których mowa w art. 1291 ust. 1 pkt. 8–11 ustawy Prawo własności przemysłowej (symbole Rzeczypospolitej Polskiej – godło, barwy lub hymn, symbole obcego państwa, symbole o charakterze religijnym, patriotycznym czy kulturowym, oznaczenia urzędowo uznane – takie jak np. znak jakości czy bezpieczeństwa) jeżeli zgłoszony wzór przemysłowy zawiera takie oznaczenia,

Dodatkowo jeśli zgłaszający ubiega się o przyznanie uprzedniego pierwszeństwa, konieczne jest dostarczenie oświadczenia zgłaszającego, zawierającego datę i kraj zgłoszenia za granicą, a także informacje o nazwie, miejscu, kraju i charakterze wystawy, na której wzór przemysłowy został zaprezentowany, wraz z datą wystawienia wzoru. Jeżeli zgłoszenie dotyczy wielu zgłaszających, którzy nie działają za pośrednictwem wspólnego pełnomocnika, należy wskazać osobę upoważnioną do odbioru korespondencji. W przypadku zgłoszenia dokonanego przez osobę prawną lub organ działający w imieniu Skarbu Państwa, osoba, która podpisuje podanie za zgłaszającego (jeśli nie jest pełnomocnikiem), powinna również podać swoje stanowisko służbowe.

Po zgromadzeniu wszystkich dokumentów należy wykonać spis załączonych dokumentów i załączyć do zgłoszenia.

Jak długo trwa proces rejestracji wzoru przemysłowego?

Procedura rejestracji wzoru w Urzędzie Patentowym RP (UPRP, PL) trwa ok. 6 miesięcy (po udzieleniu ochrony, trwa ona od dnia zgłoszenia wzoru w UPRP.

Czy wzór przemysłowy jest chroniony międzynarodowo?

Wzór przemysłowy może być chroniony na obszarze, na którym został zarejestrowany. Jednak istnieją międzynarodowe umowy, takie jak Umowa Paryska, która ułatwia rejestrację wzoru przemysłowego na wielu rynkach jednym zgłoszeniem. To znacząco ułatwia projektantom ochronę swoich wzorów na skalę międzynarodową.